۱. ضعف ایمان و اخلاق
هسته ی اولیه زندگی انسان محیطی است که در آن رشد می نماید. پس طبیعی است که بیش ترین خصلت های اخلاقی را از همین محیط دریافت دارد. کودک یا نوجوانی که در خانواده مذهبی و سالم بزرگ شده باشد، اگر در خارج از خانواده و در محیط اجتماع با زمینه های انحرافی روبه رو شود، امکان سقوط و انحرافش کم تر است، ولی کودکی که در خانواده ای با ضعف اخلاقی و فرهنگی، پرورش یافته در مقابل این زمینه ها ایمن نیست. یافته های محققان نشان می دهد ۴۴ درصد بزه کاران جامعه ی ما در خانواده های بی بند و بار زندگی کرده اند که این عامل به علاوه ی بی اعتنایی والدین به سرنوشت فرزندان عواقب بسیار وخیمی برای آنان در پی خواهد داشت. این واقعیت یعنی بازدارندگی ایمان از گرایش به انحرافات مختلف، مورد قبول متخصصان علوم روانی و اجتماعی می باشد پس در حقیقت ایمان، سپری است که انسان را از همه بدی ها و زشتی ها دور می نماید.
۲. کنجکاوی جوانان
جوانان به خاطر ویژگی های دوران جوانی خود، آسیب پذیری زیادتری دارند، چرا که پویا و فعال و کنج کاوند و به هر کجا سر می کشند. آن ها آمادگی انجام هر کاری را دارند؛ حتی کسانی که صالح و درست کارند نیز ممکن است، از روی کنج کاوی و کسب تجربه به چنین راه هایی وارد شوند. در این گونه اوضاع و احوالی زمینه های انحراف و فساد برای دختران و پسران فراهم است و آنان در لبه پرت گاه قرار دارند. پس اگر پدران و مادران به دنبال راهی برای سلامت روح و روان فرزندان و حریم خانواده شان می باشند بایستی با ایجاد روابط عاطفی مناسب و نظارت منطقی ذهن فرزندان خود را در برابر مواد مخدر مقاوم سازند و از در دام افتادن آن ها جلوگیری کنند.
۳. باورهای غلط
یکی از دلایل اجتماعی اعتیاد، باورهای غلطی است که در فرهنگ ما وجود دارد و تا زمانی که این باورها اصلاح نشود، مساله ی اعتیاد و قاچاق هم چنان باقی خواهد مانـد. در این رابطه کم نیستند افرادی که معتقـدند مصرف تفننی مواد مخدر اعتیاد آور نیست؛ این گروه نمی دانند که همه معتادان اعتیادشان را از هم این جا آغاز می کنند. در بعضی شهرها نیز مردم کشیدن تریاک را برای سنین بالا توصیه می کنند، در حالی که آمارها نشان می دهد که مصرف این گونه مواد در بین افراد میان سال، خطر ابتلا به سکته و بیماری های قلبی و عروقی را افزایش می دهد. در این میان افرادی هم هستند که برای تریاک، فواید پزشکی زیادی قائلند و آن را برای دردهای رماتیسمی یا بیماری قند و فشار خون مفید می دانند، در حالی که این نظریه اصلاً درست نیست و از هیچ گونه اعتـبار علمی برخوردار نمی باشد. این افکار اشتباه زاییده مغز بیماران معتاد است که برای توجیه کار خود و فریب دیگران بر زبان می آورند.
۴. برخورد نا مناسب با معتاد
فرد معتاد به علت ویژگی های ظاهری و رفتاری خود از همان ابتدا مورد اتهام و محکوم به طرد شدن است. برخوردهای نامناسب و نا به جای اطرافیان و اعضای خانواده نه تنها گرهی از کار او باز نمی کند، بلکه موجبات گریز و فرار او را فراهم می سازد. به عبارت دیگر پی آمدهای ناشی از شیوه های نامناسب و خطای تفکر عمومی منجر به انزوا و گریز از دیگران و تنهایی فرد خواهد شد و این احساس یکی از مهم ترین علل ادامه ی گرایش به سوی مواد مخدر می باشد. جوانی که اعتیادش را ترک کرده نیازمند حمایت و محبت خانواده است و وسواس و خشنودت در تربیت او وی را دوباره به سوی تباهی و گمراهی می کشاند. امام علی (ع) می فرمایند: "زیاده روی در سرزنش کردن، شعله های لجاجت را دامن می زند."
زمینه های گرایش به اعتیاد - بخش دوم
۵. آشنایی های موسمی و اتفاقی
مهم ترین معضل اعتیاد موضوع سرایت آن به دیگران می باشد، که این مورد در اثر هم نشینی و معاشرت با معتادان صورت می پذیرد. این عامل خود، انگیزه ای است که هر شخصی در اولین برخورد با فرد معتاد کنج کاوی لازم را بیابد و شروع به مصرف مخدرها کند. در بررسی های انجام شـده مشخص می شود که تقریبا همه ی افراد معتاد اولین آشنایی خود، با مواد مخدر را از طریق آشنایان و دوستان شان می دانند. البته هر کسی با یک تماس ساده، معتاد نخواهد شد ولی این هم نشینی می تواند در اشخاصی که زمینه لازم برای تغییر را دارند، ایجاد مشکل نماید! از آن جا که اغلب جوانان در انتخاب دوست زود پسند و آسان گیرند ممکن است در اثر این عامل و برخوردهای اتفاقی و موسمی با فرد معتاد، به سوی اعتیاد کشیده شوند و این ساده ترین راه برای اعتیاد یک جوان است.
۶. دوستان ناباب در محیط کار
در سرگذشت ۸۵ درصد معتادان، اثر رفت و آمد با دوستان ناباب مشخص است، به طوری که بیشتر آنان از دوستان خود می نالند و زبان شان به این شعر مترنم می گردد:
مـــن از بیگانگان دیگر ننالم که با من هرچه کرد آن آشنا کرد
اما باید دانست که اطلاق دوست به این گونه افراد اشتباهی است بزرگ چرا که چنین اشخاصی هرگز شایسته گی دوستی را ندارند و دشمنان واقعی انسان اند.
۷. سیگار، دروازه اعتیاد
رابطه سیگار و مواد مخدر ارتباطی تنگاتنگ است چنان چه سیگار تا زمانی که در میان لب هاست، در بین انگشت ان نیست و انگشتان سیاه و گاه سوخته، نشانه مصرف مداوم این ماده به وسیله ی معتادان می باشد.
برای شناخت بهتر ارتباط سیگار با اعتیاد به آمار زیر توجه کنید:
۱. اغلب معتادان به مواد مخدر، قبل از گرایش به اعتیاد، سیگار می کشیدند.
۲. سیگار در مصرف حشیش و ماری جوانا، نقش به سزایی را داراست.
۳. معتادان حرفه ای، سیگار را مزه ی مواد مخدر (تریاک و هرئین) می دانند.
۴. برخی از معتادان انگیزه اولین مصرف خود را تکمیل لذت حاصل از استعمال سیگار دانسته اند.
پس با این اوصاف مصرف سیگار و مخدرها وابسته به قشرخاصی نیست و همه را آلوده می سازد.
۸. رسیدن به ثروت بی رنج
درآمدهای هنگفت و رسیدن به ثروت بی درد سر، یکی از انگیزه هایی است که اشخاص معتاد و دلالان به دنبال آن می باشند. این افراد که در جامعه بسیار فراوانند برای دست یابی به سود سرشار و باد آورده، در هر راهی از جمله قاچاق مواد مخدر گام می گذارند و فریب پول و درآمد، فکر آن ها را مشغول می سازد. این عامل در کنار وسوسه و اغوای مادی و تحریک درونی و ریسک بالا، از انگیزه هایی است که چنین افرادی به آن دست می آویزند.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
پیامدهای اعتیاد
١. بچه های اعتیاد
یکی از پیامدهای اعتیاد بچه هایی هستند که در محیط پرورشی بد با پدر و مادر معتاد زندگی می نمایند و تحت سرپرستی آن ها به سنین رشد می رسند. این کودکان و نوجوانان گاهی به خاطر از هم پاشیدگی خانواده و جدایی زن و شوهر از یک دیگر به حال خود رها گردیده و از آن جا که غالبا در موقعیت های مالی بسیار سختی قرار می گیرند، خیلی زود به دام شبکه های قاچاق و مواد مخدر کشیده می شوند. این افراد گاهی اوقات به ول گردی، دزدی، جیب بری و کیف قاپی روی می آورند و طیف بدی از زندگی را سپری می کنند. با این روند هسته ی خانواده ای معتاد مکانی است که به کانون پخش مواد و رشد جرایم اجتماعی ختم می گردد و تا زمانی که کودکان نا آلوده و نوآلوده ی این خانواده ها مورد محبت و حمایت مادی و معنوی قرار نگیرند کار مبارزه با تهیه و توزیع و مصرف مخدرها به سرانجام نمی رسد. پس شایسته است مسئولان امر در برنامه ریزی های اجتماعی و اقتصادی، جای گاهی برای "بچه های اعتیاد" در نظر بگیرند و نیازهای مادی و معنوی آنان را برطرف کنند.
۲. ویرانی خانواده
از دیگر تبعات اعتیاد ویرانی خانواده است که ارمغان آن چیزی جز پریشانی و نگرانی اهل یک خانه نیست. عملی که بر اثر آن خوشی و شادمانی از کانون گرم رخت بر می بندد و شیرازه ی زندگی از هم می گسلد. بر این اساس کنترل و نظم، از بین رفته و هرج و مرج جای آن را پر می کند. بررسی های به عمل آمده نشان می دهد که ٤٤ درصد از بزه کاران جامعه در خانواده های بی بند و بار زندگی می نمایند که ٩١ درصد از آن ها هم در خانه های اعتیاد ساکنند؛ بلایی که ثروت مندترین افراد را نیز دچار رکود اقتصادی کرده و در نتیجه فساد سایر اعضای خانواده را به دنبال دارد.
۳. فرار دختران از خانه
فرار دختران نیز از جمله مشکلاتی است که خانواده های معتاد با آن دست به گریبانند. امروزه این مسئله یکی از معضلات بزرگ اجتماعی محسوب می شود که بخش مهمی از پروندهای نیروی انتظامی را به خود اختصاص داده است. آخرین آماری که در این زمینه و در سال ١٣٧۸ منتشر شده نشان می دهد که تعداد ١٢٢٤ از فقدان دختران به کلانتری ها گزارش گردیده که از این تعداد، ١٢٠٠ مورد یعنی ٩۸ درصد از آنان فراری بوده اند. بر همین اساس فرار دختران در سه ماهه ی اول سال ١٣٧٩ نسبت به سه ماهه ی اول سال ١٣٧۸ رشد بیشتری داشته و مشکلات روز افزون را به وجود آورده است. به عقیده اغلب کارشناسان، اعتیاد پدر و مادر و فاصله گرفتن آن ها از خانواده، تامین نشدن هزینه های زندگی، اختلافات و بگو مگوها و قهرهای پی در پی، بی مسوولیتی های والدین، همه و همه، زمینه ساز فرار دختران و جذب آن ها برای دوست یابی در خارج از خانه می باشد. دختران فراری تنها به این امید که مانند مادران خود در سختی زندگی نکنند، از خانه و کاشانه گریخته و به سرنوشتی صد چندان بدتر از قبل گرفتار می شوند. باندهای مختلفی در کمین این افراد قرار دارند که از آنان جهت توزیع مواد مخدر، دزدی، فساد و اخاذی از دیگران استفاده می نمایند.
۴. جنون
از دیگر عواقب اعتیاد جنون های آنی است که در اثر مصرف موادی چون حشیش و دیگر مخدرها پدید می آید. این جنون که در اصطلاح به آن "سایکوز" گفته می شود، در صورت استمرار استفاده از این مواد باعث از بین رفتن سلول های مغزی و تضعیف قدرت تصمیم گیری گردیده و زمینه ی اختلال شخصیتی معتاد را نیز فراهم می آورد. ماده ی مخدر، چون تیری رها شده در فضاست که هر لحضه سینه ی فرزندی را می شکافد. برای قطع این ریشه ی فساد و تباهی، هر فرد به هر شکل ممکن باید مساعدت نماید. مهم ترین هم کاری در این مورد اطلاع رسانی است که در زمره ی بزرگ ترین خدمات انسانی و اجتماعی محسوب می شود و پاداشی عظیم و سرافرازی در پیش گاه خداوند را در پی دارد. وقتی جامعه ای آلوده شد این آلودگی به همه ی خانه ها راه می یابد و آنان را درگیر می سازد که این مسئله با معتاد شدن جوانان بی گناه به سرانجام بدی ختم می گردد.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
آیا آن ها معتادند؟
بسیاری از مردم اطلاعی در خصوص علائم و نشانه های اعتیاد ندارند و به همین دلیل قادر به تشخیص آن در نزدیکان خود نیستند. علاوه بر این به خاطر هم زمان بودن این معضل با شرم و گناه مصرف کننده و اطرافیان او، همگان سعی دارند که وجود وابستگی به مواد را در خانواده یا نزدیکان شان انکار نمایند. این در حالی ست که شناخت و تشخیص به موقع اعتیاد، می تواند مراحل پیش گیری و درمان معتادان را تسریع بخشد که در زیر به برخی از نشانه های آن اشاره می شود.
١. علایم هشدار دهنده
.۲ شواهد اعتیاد
.۳ وسایل مصرف
لطفا توجه کنید که شناسایی و مشاهده این موارد در عزیزان تان لزوماً به معنی اعتیاد او نیست و ممکن است دلایل دیگری از قبیل بیماری های طولانی مزمن نیز داشته باشد.
◄ علایم هشدار دهنده
١. جسمی
• قرمزی سفیدی چشم و کوچک و بزرگ تر شدن غیر معمولی مردمک ها.
• خون ریزی مکرر از دماغ که می تواند مربوط به استعمال موادی چون شیشه یا کوکائین از طریق بینی باشد.
• تغییر در اشتها و الگوی خواب و کاهش و افزایش ناگهانی وزن.
• تشنج کردن بدون سابقه یا همان صرع.
• بی توجهی به نظافت شخصی و شکل ظاهری.
• بروز حوادث و اتفاقاتی پیرامون فرد معتاد که علت آن نامعلوم است.
• بوی غیر معمول از دهان، بدن یا لباس ها.
• لرزش، رعشه، بریده بریده صحبت کردن و اختلال و ناپایداری در حرکات.
۲. علایم رفتاری
• افت تحصیلی و غیبت های زیاد در محل کار یا مدرسه.
• از دست دادن علاقه نسبت به تمرینات ورزشی و سرگرمی ها.
• بی انگیزه بودن در فعالیت های فوق برنامه و مسائل روزمره.
• شکایت های مکرر از هم کاران، سرپرستان، معلمان و هم کلاسی ها.
• نیاز غیر معمول به پول و مشکلات مالی عدیده.
• قرض گرفتن وجه، سرقت و گم کردن اشیاء قیمتی.
• سکوت، گوشه گیری و انجام رفتارهای مشکوک.
• تغییر ناگهانی در روابط با دوستان و آشنایان.
• جر و بحث، دعوا و مشاجره با اعضای خانواده.
۳. علایم روانی
• تغییرات غیر عادی در شخصیت و طرز فکر معتاد.
• چرخش ناگهانی در خلق و خو، تحریک پذیری وعصبانیت های ناگهانی.
• دوره ی بیش فعالی با بی قراری های غیر عادی.
• بی انگیزگی و عدم توانایی در تمرکز حواس.
• ترس بی مورد، اضطراب و توهم.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
سطح عاطفی در خانواده های افراد معتاد، تحت تأثیر تغییر خلق ناشی از اعتیاد قرار دارد. به نحوی که صبح ها همه چیز عادی به نظر می آید و با فرا رسیدن شب، ابری از ناامیدی بر خانه سایه می افکند و یا در مواقع دیگر ممکن است شخص معتاد به خاطر جبران کارهای وحشتناک گذشته، افراد خانواده اش را با عشق و محبت خفه کند. این گونه به درستی خواهید دید که عدم ثبات در رفتار و نیز سطح عاطفی و تغییرات دائمی در اعضاء خانواده، باعث ایجاد سردرگمی و عدم اطمینان می گردد.
فرزندان خانه در رابطه با اشخاص خارج از خانواده اغلب سرگردانند و موضع خود را نمی دانند و می اندیشند که با دوستان شان متفاوت اند. آنان مشوش و شکاک اند و به دلیل آن که به گونه ای بزرگ شده اند که نمی دانند یک خانواده ی عادی یعنی چه؟ آرزو دارند تا یک چنین وضعیتی را تجربه نمایند. همین دلایل به همراه عدم انسجام موجب می گردد تا خودشان نیز خواستار ایجاد روابطی اعتیاد آمیز باشند اما در این بین امکان دارد آن ها به اشیا یا وقایع دیگری نسبت به والدین خود معتاد گردند چرا که از شبیه بودن به والدین خود می پرهیزند.
عدم انسجام در خانواده ی معتاد موجب می شود تا اعضاء آن به ویژه کودکان، نسبت به خود و دنیای پیرامون خویش احساس عدم امنیت و اعتماد کنند که این به نوبه ی خود باعث بروز حسس وحشت در وجودشان می گردد. ایجاد حس محکومیت در افراد بالغ که منشأ آن مربوط به دوران حقیقی محکوم بودن شان در زندگی می باشد نیز باعث شده تا آن ها همواره بیاندیشند که حتماً اتفاق بدی رخ خواهد داد. در سطح عاطفی، زمان های خوب در خانواده های معتاد قابل اطمینان نیستند و با بحران و خطر همراه اند.
قابل ذکر آن که فرزندان این جمع به دنبال منصرف نمودن خود از مسائل و مشکلات و یا یافتن راهی برای فراموش کردن آن هستند و سعی می کنند تا خود را نابود سازند و از این هنگام است که سفر اعتیاد آمیزشان آغاز می شود. در عین حال بچه ها در اغلب خانواده ها یاد می گیرند تا اسرار اعضای خانه را بر ملاء نکنند و تا آن جایی که می توانند دروغ بگویند تا از خیانت دور بمانند. در حقیقت، کودکان، برای زنده ماندن در یک سیستم اعتیاد آمیز باید از نداهای سالمی که هشدار دهنده ی خطر هستند چشم پوشی نمایند. آن ها باید مهارت خود را در عدم صداقت، به منظور سازگاری بیشتر با شرایط موجود، افزایش دهند چرا که در درون آنان نیز عدم سلامت و بیماری در حال پیشرفت می باشد.
لازم به ذکر است که شکل اعتیاد از تعریف سنتی آن خارج شده و هر رفتار تکراری که در فرد دنباله دار باشد به نوعی اعتیاد محسوب می شود؛ تا جایی که اعتیاد اینترنتی، جنسی، اعتیاد وابستگی و هزاران نوع دیگر، زمینه ساز اعتیاد به مواد مخدر می گردد. با داشتن بهداشت روان می توان بسترهای موجود برای اعتیاد به انواع مخدرها را از بین برد.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
اعتیاد چیست؟
بخش اول – اعتیاد چیست؟
بررسی اعتیاد به عنوان عارضه‌ای روانی، اجتماعی و اقتصادی از نقطه نظر علوم پزشکی، روان شناسی و جامعه شناسی و همین طور از دیدگاه های فلسفه، قانون، اخلاق و مذهب شکل می گیرد؛ بدین صورت، از سال ١۹۶۴ میلادی، سازمان بهداشت جهانی استفاده از عبارت "وابستگی دارویی" یا "وابستگی به دارو" را به جای اصطلاح "اعتیاد" توصیه نموده است. اعتیاد نوعی بیماری ست که در آن، بیمار، در اثر ایجاد اختلال در کنترل بر سیستم رفتار- پاداش، رفتاری را متداوماً تکرار می کند که عوارض بدی را به دنبال دارد. بیماری ِ اعتیاد، مدارهای عصبی مربوط به نظام پاداش، انگیزش و حافظه را در مغز دچار اختلال کرده که متعاقباً باعث بروز عوارض بیولوژیکی، فیزیولوژیکی، اجتماعی و روحی در شخص می گردد. کلاً اعتیاد به دو گونه ی جسمی (فیزیکی) و روانی تقسیم می شود. نوع اول، اعتیادی است که در آن فرد مصرف کننده، بعد از دوره مصرف، دچار آزارهای جسمی مانند بدن درد می شود. اعتیاد روانی، وابستگی روحی حاصل از لذت ِ استفاده از ماده ی مخدر می باشد که ترک آن بسیار دشوار و طولانی مدت می باشد. در واقع اعتیاد روانی، عامل لغزش و بازگشت فرد حتی پس از سال ها از ترک است. در کل، به لحاظ مفهومی، اعتیاد یک بیماری اصلی، مزمن و عصبی به حساب می آید که در اثر عواملی ژنتیکی، فیزیولوژیک و اجتماعی رشد و بروز پیدا می کند به طوری که وجه مشخصه ی آن اختلال در کنترل انجام عملی و یا احساس اجبار در انجام یک عمل مشخص، با وجود آگاهی نسبت به عواقب خطرناک آن باشد. وابستگی به مواد مخدر و مشروبات الکلی یا عادات ناهنجار، یک اختلال روان پزشکی و روان شناسی بوده که از یک سو، معنای لغت خوشبختی را در زندگی فرد و خانواده او از بین می برد و از سوی دیگر آسیب های اجتماعی و اقتصادی بی شماری را به همراه دارد. البته عادت های ناهنجار و اعتیادهای رفتاری مستقل از مواد شیمیایی تا همین سال های اخیر هم در طبقه بندی‌های رسمی به عنوان اعتیاد محسوب نمی شدند و مدت کوتاهی ست که نمونه هایی مانند اعتیاد به اینترنت، کار و بازی‌های کامپیوتری به عنوان شکلی از اعتیاد طبقه بندی شده و مورد توجه قرار می گیرند. اما از بزرگ ترین مشکلات اغلب کشورها در عصر امروز، پدیده سوء مصرف مواد می باشد که به طور مستقیم و غیر مستقیم، کوتاه مدت و بلند مدت، کیفیت زندگی ساکنین آن را تحت الشعاع قرار می دهد. اعتیاد، پاسخ فیزیولوژیک بدن به مصرف مکرر مواد اعتیادآور می باشد که از یک سو باعث تسکین، آرامش موقت و گاهی تحریک و نشاط گذرا در فرد می گردد و از سوی دیگر بعد از اتمام این اثرات، سبب جست و جوی شخص برای یافتن مجدد ماده و وابستگی مداوم به آن می شود. در این حالت مصرف کننده، هم از لحاظ جسمی و هم از نظر روانی، به ماده مخدر وابستگی پیدا می کند و به تدریج مقدار آن را افزایش می دهد. در کل، اعتیاد را می توان به دو گروه مجاز و غیرمجاز تقسیم بندی نمود.
١. اعتیاد مجاز، شامل مصرف مداوم موادی ست که به عنوان دارو شناخته می شوند و به دو صورت طبیعی و مصنوعی می باشند و امکان دارد با تجویز پزشک و یا خودسرانه مورد استفاده قرار گیرند. اعتیاد به موادی مانند تنباکو و سیگار که از نظر روانی باعث ایجاد وابستگی و تداوم مصرف می گردد نیز در ردیف اعتیاد مجاز جای دارد.
۲. وابستگی فرد به مصرف ِ همیشگی مواد مخدر، به گونه‌ای که قوانین کشور یا بین المللی آن را غیر قانونی به حساب می آورد، اعتیاد غیر مجاز نامیده می شود.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
اعتیاد چیست؟
بخش دوم - مواد اعتیاد آور
"راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی" در آخرین ویرایش خود (DSM-5 2013)، مواد مخدر را در ۱۰ رده به شرح ذیل طبقه بندی کرده است:
١) ۳۰۳-۹۰ وابستگی به الکل
۲) ۳۰۵-۹۰ مسمومیت با کافئین
٣) ۳۰۴-۳۰ وابستگی به کانابیس (مشتقات گیاه شاه دانه شامل شبه‌حشیش‌هایی مانند حشیش، گراس و کانابیس صنعتی)
۴) ۳۰۴-۵۰ وابستگی به مواد توهم زا
۵) ۳۰۴-۶۰ وابستگی به مواد استنشاقی (مانند چسب، بنزین و غیره)
۶) ۳۰۴-۰۰ وابستگی به مواد افیونی (هم چون تریاک، هروئین، تمجیزک، غیره)
٧) ۳۰۴-۱۰ وابستگی به مواد آرام بخش (شامل آرام بخش ها، خواب آورها و یا ضد اضطراب ها، بنزودیازپین ها)
٨) ۳۰۴-۹۰ وابستگی به مواد محرک (مانند آمفتامین، شیشه، کوکائین)
۹) ۳۰۵-۱ وابستگی به تنباکو
١٠) ۳۰۴-۹۰ وابستگی به مواد دیگر
در نوعی دیگر از رده بندی، مواد مخدر بر حسب نوع تأثیرشان بر سیستم عصبی مرکزی، به سه گروه تقسیم می شوند:
١. تحریک کننده‌های سیستم عصبی (مانند آمفتامین، شیشه، کوکائین، کافئین، نیکوتین، اکستازی)
۲. کند کننده‌های سیستم عصبی (مثل الکل، باربیتورات ها، مشتقات شاهدانه (حشیش، ماری جوانا(، مشتقات افیون (تریاک، هروئین، کراک)، مواد استنشاقی (چسب، بنزین، آستون، تینر و غیره).
٣. مواد توهم زا (شامل مسکالین، ال اس دی، پسیلوسیبین، پی‌سی پی، اکستازی)
اما اعتیاد را می توان یک مسمومیت مزمن دانست که هم برای شخص و هم برای خانواده و جامعه اش مضر است و انواع آن به شرح زیر می باشد:
۱) تریاک: که در گذشته، بیش تر در بین افراد مسن رواج داشته ولی امروزه در بین جوانان و نوجوانان توزیع و مصرف می‌گردد. این ماده، خواب آور بوده و شخص معتاد از مصرف و نئشگی حاصل از آن احساس لذت و نشاط می نماید.
۲) مرفین: که از تریاک گرفته می شود و به دو صورت مایع و پودر مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده ی خواب آور، با اثراتی شبیه به تریاک، در بین جوانان شیوع دارد.
۳) هروئین: که از ترکیبات شیمیایی ساخته شده و با اثری سه برابر مرفین، خواب آور است به گونه ای که فرد معتاد با چشم هایی خواب آلود، همیشه در حال چرت زدن می باشد.
۴) کوکائین: ماده ای تحرک زا، توهم آور و اغفال کننده که اعتیاد به آن معمولاً باعث ایجاد سادیسم جنسی در فرد می شود. معتادان پس از مصرف این دارو، احساس شعف زاید الوصفی پیدا می کنند و لذت جنسی آنان تشدید می یابد به همین دلیل افراد بسیار خطرناکی هستند. اثرات جسمی کوکائین کم ولی اثرات روانی آن از هروئین بیش تر است.
۵) ال.اس.دی: استفاده ی این ماده ی توهم زا، اعتیاد جسمانی ندارد ولی با اثرات مغزی زیان بخشی، اعتیاد روانی در فرد ایجاد می کند.
۶) آمفتامین ها: موادی محرک زا و اعتیاد آور هستند به طوری که سیستم مرکز عصبی را تحریک می کنند. مصرف آمفتامین ها در میان دانش جویان رایج است زیرا باعث کم خوابی می شود و شخص را در حالت محرکی قرار می دهد. استفاده از این مواد، سبب مقاوم شدن بدن در برابر آن گشته لذا فرد معتاد مجبور به مصرف بیش تر می شود.
۷) ماری جوانا و حشیش: به کارگیری ِ این گونه مواد که اغلب به صورت سیگار است، اعتیاد جسمانی ندارد ولی شامل اعتیاد روانی می گردد؛ به همین جهت زیان آوراند و اثرات مغزی ناگواری را به همراه دارند. از اثرات مخرب آن می توان به خواب آرامش بخش، تشدید احساس، خنده‌های بی مورد و طولانی مدت و لذت بخش بودن زمان و مکان اشاره نمود. اما هنگامی که تأثیر دارو تمام می شود، شخص معتاد حالت و احساس بدی پیدا می کند و در این موقع، امکان ارتکاب جرم بالا می آید و از سوی دیگر عاملی برای مصرف مواد مخدر قوی تر همانند هروئین می باشد.
۸) متادون: داروی مخدری ست که به دلیل نیمه عمر بالای آن (بیش از ۲۴ ساعت)، جهت درمان اعتیاد به کار می رود و فقط در مراکز ترک اعتیاد و توسط پزشک تجویز می شود.
۹) مواد استنشاقی: شامل مواد شیمیایی گوناگونی می باشد که به سرعت تبخیر می گردند و بر مبنای شیوه مصرف مشترکی که دارند در یک گروه جای گرفته اند. برخلاف سایر اعتیاد آورها، بر اساس تأثیری که بر سیستم اعصاب مرکزی می گذارند، رده بندی می شوند. این دسته، بر طبق عملکرد داروشناختی، خود به سه گروه ِ حلال‌های فرار، نیتروس اکسید و نیتریت‌ها تقسیم می گردند. حلال‌های فرار، شایع ترین مواد استنشاقی مورد سوء مصرف هستند. انواع سوخت‌ها مانند بنزین، گازوئیل و گازفندک، داروهای بی هوشی مثل اتر، چسب‌ها، انواع اسپری‌ها، رنگ‌ها ی شیمیایی و غیره در این گروه قرار می گیرند.
۱۰) تمجیزک: مایع زرد رنگی است که پس از تزریق و ترکیب با خون شخص، در رگ توزیع می شود.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
اعتیاد چیست؟
بخش سوم - مراحل اعتیاد و انواع مصرف کننده ها
١. آشنایی: در این مرحله فرد از راه‌های مختلفی مثلاً از طریق دوستان خود با مواد مخدر و نحوه ی استعمال آن آشنا می شود.
۲. شک و تردید: در این بخش، شخص تلاش می کند تا با میل خود به مبارزه برخیزد.
٣. اعتیاد واقعی: در این مرحله فرد دچار اعتیاد می گردد و برای رسیدن به حالت نشئگی، هر بار بر میزان مصرف خود می افزاید.
اما باید گفت هر کسی که مواد مصرف می کند معتاد محسوب نمی شود. این گونه اشخاص به سه دسته تقسیم می گردند اما در میان آن ها تنها معتادان مزمن هستند که به بیماری اعتیاد مبتلا هستند.
١. مصرف کننده تفننی
١) هرچند وقت یک بار برای تفریح و در مواقع و مناسبت های خاص از مواد مخدر استفاده می نماید.
۲) هر زمان که اراده کند می تواند دست از مصرف مواد بردارد.
٣) احساس سرخوشی می کند و استفاده اش بیش از حد نیست؛ در واقع یک واکنش عادی نسبت به مواد دارد.
۴) از قدرت و اراده ی لازم برای کنترل مصرف یا ترک مواد برخوردار است.
۲. مصرف کننده شدید
١) این شخص برای کمک به تحمل استرس و فشار زندگی خود مواد مخدر را به کار می گیرد.
۲) به خاطر فرار از احساسات دردناک مواد می کشد.
٣) میزان مصرف خود را به تدریج افزایش داده و در نتیجه مقاومت بدن در مقابل مواد بیش تر می شود.
۴) وقتی ماده ی مخدری در دسترس قرار ندارد احساس بی قراری می کند.
۵) آغاز تجربه در روند بد شدن حال جسمی و روانی.
۶) شروع روند بی سر و سامانی وضعیت تحصیلی و یا شغلی.
٧) آغاز دوره ی از دست دادن علاقه به لذت های ساده.
٨) شروع گرایش به گوشه گیری و انزوا.
۹) مصرف کننده شدید به محض یافتن دلیل کافی برای ترک و دست کشیدن از مواد مخدر، قدرت کنترل یا ترک آن را دارد.
١٠) این شخص می تواند به مصرف کننده تفننی یا معتاد واقعی بدل گردد.
۳. معتادان مزمن
١) معتاد مزمن هرگز نمی تواند به حالت مصرف کننده ی تفننی یا شدید باز گردد.
۲) ایشان از مصرف مواد مخدر به شدت احساس لذت و آرامش می کنند.
٣) مغز به استفاده ی مواد عادت نموده و برای ادامه ی فعالیتش به طور عادی، به مواد مخدر وابسته می شود.
۴) مغز بیش از پیش به مواد مخدر نیازمند است که به چنین وضعیتی، پدیده ی ویار می گویند.
۵) ساختار و سیستم ارتباط مغز، حالتی غیرعادی به دست می آورد.
۶) این شخص، سلامت عقل خود را از دست می دهد و دارای رفتارهایی عصبی و خشن می گردد.
٧) با وجود عواقب ناگوار، قادر به ترک مواد مخدر نیست که این حالت، آلرژی نامیده می شود.
٨) فرد برای کسب احساس لذت قبلی، باید همواره مقدار بیش تری از مواد را مصرف کند که در چنین وضعیتی مقاومت بدن افزایش می یابد.
۹) در این دوره معتاد، همه چیز را نادیده می گیرد و به خود و دیگران بی توجه است.
١٠) شخص مصرف کننده، ارتباطش با دوستان، خانواده و جامعه را از دست می دهد.
١١) در انجام امور و فعالیت های عادی ناتوان و نیازمند مواد مخدر می باشد.
١۲) فرد با قانون مشکل پیدا می کند.
١٣) در این وضعیت، بیماری اعتیاد شکل گرفته و حالتی پیشرفته به خود می گیرد.
١۴) برای شخص معتاد، مواد مخدر در مقایسه با دیگر مسائل در اولویت قرار می گیرد.
١۵) وی به زندگی بی علاقه می شود و به فکر خودکشی می افتد.
١۶) زمانی که مواد مورد نیاز بدن کم تر از حد معمول باشد و یا کاملاً قطع شود، خماری می کشد.
١٧) همیشه در تلاشی پی در پی اما بیهوده برای ترک اعتیاد است.
١٨) دارای زندگی ای بی سر و سامان و غیرقابل اداره می باشد.
١۹) در نهایت نا امیدی و ناتوانی کامل.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
اعتیاد چیست؟
بخش چهارم - زیان های جانبی و علائم اعتیاد بخش
اعتیاد به مواد مخدر، افزون بر زیان هایی که به طور مستقیم برای مصرف کننده آن به وجود می آورد، دارای آسیب های اجتماعی و اقتصادی در خور ِ توجه ای برای جامعه است که از آن میان می توان به از بین بردن بخشی از نیرو و مغز فعال جامعه اشاره کرد. سوای از آن مصرف مواد مخدر، یکی از عوامل اصلی گسترش بیماری‌هایی چون ایدز و هپاتیت به شمار می رود؛ از جمله مهم ترین آسیب‌های وارده بر سلامتی فرد، کاهش قوای جنسی در بلند مدت می باشد. اگرچه برخی از مواد در همان لحظه باعث افزایش میل جنسی می‌شوند، ولی اکثر آن ها در طولانی مدت باعث کاهش قوای جنسی می گردد. به عنوان مثال مصرف متادون سبب از بین رفتن میل جنسی، اختلال نعوظ و انزال می‌گردد به طوری که حدود ۷۵ درصد از معتادان به متادون، از این موضوع شکایت دارند. به تازگی، برخی با مدل سازی اعتیاد با به کارگیری دانش اقتصاد نشان داده‌اند که درآمد و مصرف امروزی مواد مخدر به چه میزان بر تقاضای آن در آینده تأثیر خواهد گذاشت.
علائم اعتیاد
بنا بر تعریف انجمن روان شناسان ایالات متحده، اگر در یک دوره ی ۱۲ ماهه حداقل ٣ مورد از نشانه های زیر در فرد معتاد نمایان شود، شخص به بیماری اعتیاد مبتلا گردیده است. این علائم عبارتند از:
۱. مقاوم تر شدن بدن (تلورانس)
۲. وسوسه ی مصرف
۳. افزایش مقدار استفاده
۴. از دست دادن کنترل بر روی میزان مصرف
۵. ادامه ی استفاده با وجود عواقب خطرناک
۶. بروز نشانه‌های خماری در صورت عدم مصرف
آزمایش اعتیاد
یکی از تست های سنتی اعتیاد، آزمایش ادرار که روشی حتمی و دقیق نبوده، می باشد که در آن فرد می‌تواند با استفاده از به کار بردن ِ مواد شیمیایی ویژه‌ای، نتیجه ی به دست آمده را تغییر دهد هر چند که شیوه‌های دیگری برای این نوع آزمایش وجود دارد که با اطمینان بسیار بالا می‌توان از آن‌ها بهره گرفت. با توجه به ماهیت و ساختار اعتیاد، توجه به بعد روانی این بیماری نیز بسیار ضروری است. از این رو تست‌ها و آزمایش‌هایی نیز برای پی بردن به وضعیت اعتیاد فرد با توجه به جنبه‌های رفتاری و روانی آن ها موجود می باشد که شامل پرسش‌هایی است که خود فرد باید به آن ها پاسخ دهد. حال به معرفی مختصری درباره ی بعضی از مواد مخدر می پردازیم.
بوپرنورفین: به عنوان ضددرد، مسکن قوی و جای گزینی برای مواد مخدر و اعتیاد آور مورد استفاده قرار می گیرد.
شربت تریاک: یک ماده مخدر، مسکن درد و اعتیاد آور می باشد.
متادون: دارویی نگه دارنده برای مهار اعتیاد به هروئین و مواد مخدر و اعتیاد آور است.
حب جدوار: داروی ترک اعتیاد، مسکن قوی و ضد درد با اثرات تقویتی بدون ایجاد وابستگی و اعتیاد می باشد.
نالوکسان: برای تشخیص و درمان مسمومیت‌ها با مواد مخدر یا کومای ناشی از آن مصرف می‌شود.
نالتروکسان: به عنوان داروی کمکی برای درمان اعتیاد به کار می رود.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
اعتیاد چیست؟
بخش پنجم - تاثیرات اعتیاد بر خانواده
با وجود یک فرد معتاد در خانواده، طبیعی ست که زندگی همه اعضای آن به نحوی صدمه می بیند به طوری که آنان مجبورند برای ادامه حیات، در زندگی خویش تغییراتی را ایجاد کنند تا با اثرات ویران گر اعتیاد کنار بیایند. به مرور زمان این روش باعث می گردد تا خود آن ها نیز در زندگی شخصی شان با مشکلات فراوانی رو به رو شوند. با وجود آن که اعتیاد به مواد مخدر همواره در بین مردان بیش از زنان بوده اما در چند سال اخیر روند آن در ایران در بین زنان نیز افزایش چشم گیری داشته است. وجود مجموعه‌ای از عواطف و احساسات ویران گر سبب می شوند تا سلامت روانی، رفتاری و کیفیت زندگی اعضای خانواده را به علت هم جواری در کنار فرد معتاد، به خطر بی‌اندازند. این گونه احساسات و رفتارها عبارتند از ١. احساس گناه، حالتی که بر اساس آن افراد خانواده تصور می‌کنند که مقصر اعتیاد عزیزشان هستند. ۲. خشم که شامل عصبانیت از شخص معتاد و رفتارهای غیرقابل پیش بینی اش و یا علل و عواملی که موجب بروز اعتیاد در وی شده‌اند، می باشد. ٣. انکار و احساس شرمندگی که زما نی رخ می دهد که خانواده ای با عدم شناخت کافی از بیماری اعتیاد برای فرار از سرخوردگی و شرم ساری حاصل از آن، اقدام به انکار می کنند و یا همواره روزگار خود را در حال شرمندگی سپری می نمایند. ۴. حالت اضطراب و تشویش که به دلیل رفتارهای غیرقابل پیش بینی معتاد و اتفاقات متعددی که از پیامدهای اعتیاد یکی از افراد خانواده ناشی می‌شود، روی می دهد و باعث می گردد که اعضای خانواده دائماً در اضطراب و تشویش به سر ببرند.
کمک رسانی خانواده
همان گونه که برای توقّفِ بیرون روی، نمی توان از بیمار انتظار رود که به کمک اراده جلوی آن را بگیرد، از معتاد هم نمی توان توقع داشت که با نیروی اراده بر اعتیادش غلبه کند. او به مراقبت پزشکی و حمایت عاقلانه، دل سوزانه و بردبارانه ی اطرافیانش نیاز دارد و حتّی لازم است که خانواده تا چند سال بعد از بستری و ترک نیز مراقب او باشند و چنان چه مجدداً به سمت مواد برگشت بدون سرزنش، صبورانه به وی کمک نمایند تا دوباره مواد را ترک کند. در این نوع بیماری که بیوشیمی مغز تحت تأثیر قرار گرفته فرد قادر نیست که از تجارب گذشته ی خود درس بگیرد و به اصطلاح، نقاطِ علت و معلول را بهم وصل کند (Connecting the dots). در حقیقت تا چندین ماه پس از ترک و سم زدائی از بدن بیمار، هنوز نمی توان از وی توقع حرف شنوی داشت زیرا او نصایح را می شنود ولی تحلیل و درک نمی‌کند و حتی در این شرایط متوجه ی وضعیت خودش هم نیست. در این بین، خانواده باید به میهمانان بیمارشان نیز توجه کامل داشته باشند و اجازه ندهند تا با ایجاد وسوسه تلاش وی را برای روند بهبودی خنثی کنند. به یاد داشته باشید که "اولین گام برای در امان ماندن از طوفان، آن است که در و پنجره های اطراف بسته شوند". برای این منظور، باید رابطه ی صمیمانه ای را با بیمار برقرار کنید تا بتوانید از وجود چنین وسوسه کنندگانی مطلع شوید و سپس به او کمک کنید تا از مُجالست با آنان بپرهیزد. شایان ذکر است که هم اکنون بیش از ۲۲٠ میلیون مصرف کننده مواد اعتیاد آور در جهان وجود دارد که از این شمار، ١۵٠ میلیون نفر به مواد توهم زا مانند حشیش، ١۵ تا ۲٠ میلیون نفر به ماده محرک کوکایین و مشتقات آن، ١۵ تا ۲١ میلیون نفر به هروئین و سایر مواد مخدر و مابقی نیز به انواع مواد مخدر روان گردان و شیمیایی معتاد می باشند.
"با هوشیاری خود، از بازگشتِ اعتیاد جلوگیری کنیم."
به یاد داشته باشیم که اعتیاد همواره به دنبال فرصتی می گردد تا ما را متقاعد سازد که پس از ترک دوباره به آن باز گردیم. به ما وعده می دهد که این بار مانند دفعات پیش نیست و ما خواهیم توانست میزان مصرف مان را کنترل کنیم. لذا در حالی فکر می کنیم ترک نموده ایم که هنوز گاه تفنّنی به سراغ آن می رویم. در صورتی که برای ترک اعتیاد لازم است که مصرف ما از هر نوع ماده ی اعتیاد آور نظیر الکل یا دخانیات به صفر برسد چرا که این مواد دروازه ای (Gateway) به سوی اعتیاد به مواد قوی تر هستند. به عنوان مثال، پس از مدتی، یک پاکت سیگار هم آن آرامش اولیه ی یک نخ سیگار را به دست نمی‌دهد. علت آن است که با بالا رفتن تولرانس (مقاومت)، مغز دیگر "پیامِ التیام" را دریافت نکرده که در نیتجه تمایل شدید به مواد قوی تر احساس می شود. اعتیاد مثل حیوان درنده ای تا مدّت ها پس از ترک، در کمین ما نشسته، صبورانه منتظر موقعیت مناسبی می باشد تا ما را غافل گیر کند. اعتیاد، به هر بهانه ای در صدد به دست گرفتن ِ دوباره ی کنترل زندگی ما است؛ نقاط ضعف ما را به خوبی می شناسد و می داند که چطور و چه وقت ما را وسوسه سازد تا مصرفِ مجدد را در ذهن مان موجّه جلوه دهیم. آدمی در خودفریبی موجودی بی مانند است، با وجودی که اعتیاد را خطرناک می داند خطرش را برای خود ناچیز می شمارد. توجیهاتش به قدری قوی هستند و بازگشت به مواد به حدی بی ضرر و موقتی در ذهنش جلوه می کند که وقتی متوجه می شود دوباره به تله افتاده که رهائی اش از اعتیاد بسیار دشوارتر شده است. به یاد داشته باشیم که ترک اعتیاد مانند بالا رفتن از پله برقی ای است که در حال پائین آمدن است، لذا نیاز به تلاش پی گیر و دائمی دارد!
صداقت کامل است که به نجات می انجامد و نه صداقت نصفه نیمه! چون اعتیاد با فریب دادنِ خودمان شروع شده و از بی صداقتی و بی اعتمادی تغذیه می کند، اولین قدم برای رهائی، آن است که صادق باشیم. لذا برای موفقیت در ترک اعتیاد باید به جای انکار، از اطرافیان دل سوز کمک گرفت و با آن ها شفاف برخورد کرد. غرور بی جا باعث فیلتر کردن اطلاعاتی می شود که ما از آن ها احساس شرم می کنیم؛ شرمی بی دلیل که سبب می شود فقط بخشی از اطلاعات را منتقل کنیم و اطّلاعات کلیدی مانند رفقائی که ما را به این کار تشویق کرده اند را پنهان نگاه داریم. در حالی که مخفی کاری و عدم صداقت، رهایی از چنگ اعتیاد را بسیار دشوار می سازد.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
آسیب شناسی اعتیاد
در حقیقت همه ما از پیشرفت خانواده خود احساس غرور می‌کنیم چرا که تأثیرات عمده ی مثبت و منفی بسیاری بر زندگی خود داریم. در عین حال تجربیات فرزندان مان در خانواده خود، تنها و عمده ترین عامل تعیین کننده این موضوع می باشد که "آیا آنان در آینده مواد یا الکل مصرف خواهند کرد یا خیر؟ "متأسفانه بیش ترین افرادی که از مواد مخدر استفاده می کنند، برای اولین بار، در خانواده ی خود با آن آشنا شده‌اند بدین ترتیب که استرس و درد حاصل از یک زندگی تلخ در این گونه خانواده ها باعث مصرف مواد توسط سایر اعضاء می گردد. در روند این بیماری، بهترین برنامه جهت پیش گیری از اعتیاد افراد در معرض خطر، درمان عضو معتاد خانواده است. بر اساس تحقیقات به عمل آمده، فاکتورهایی که در این بیماری نمود پیدا می کند عبارتند از:
.١ اعتیاد در نزد خود فرد و نیز خانواده اش با نام "بیماری انکار" خوانده می شود به نحوی که مسائل غیرعادی در آن به مسائل عادی تبدیل می گردند. در عین حال، مشکل معمولاً آن قدر بزرگ است که خانواده‌ها به گونه ای رفتار می کنند که ظاهراً اتفاقی نیفتاده و هیچ مشکلی هم متوجه افراد دیگر نیست. در واقع هر یک از اعضای خانواده تظاهر می کند که "مشکل، آن قدرها هم بزرگ نیست".
.۲ در روند این بیماری، افراد خانواده کاملاً به رفتار، اخلاق و فعالیت های فرد معتاد جذب می شوند به طوری که دنیای شان فقط حول محور او می چرخد. این موضوع تا به حدی پیش می رود که آنان کار و مسئولیت های سابق خود را کاملاً به دست فراموشی می سپارند.
.٣ به دلیل رفتارهای غیر قابل پیش بینی و دم دمی مزاجانه فرد معتاد، زندگی خانوادگی مملو از اضطراب و ترس می گردد. در عین حال هیچ کس نمی داند بعداً چه اتفاقی خواهد افتاد، اما بنا بر تجربه ی خود، همه، منتظر روی دادن مشکل دیگری هستند. همین مسئله باعث ایجاد استرس، فشار و ترس در خانواده می شود.
.۴ اعضای خانواده معمولاً می کوشند تا مشکل موجود را از بقیه مخفی کنند بنابراین به بچه ها، فامیل و آشنایان، همسایه ها، طلب کارها، کارفرما و حتی به خودشان هم دروغ می گویند.
.۵ به دنبال این بیماری، هر یک از افراد خانواده، خود را به نحوی در به وجود آمدن این مشکل، مقصر و گناه کار می داند. آن ها می پندارند که اگر فلان کار را می کردند یا انجام نمی دادند، او معتاد نمی شد.
.۶ گفت و گوها و روابط خانوادگی عمیقاً تحت تأثیر قرار می گیرد به گونه ای که هیچ کدام از اعضای خانواده، دیگر قادر نخواهند بود تا مانند گذشته با یک دیگر سخن بگویند. بنابراین آن ها سریعاً به این نقطه می رسند که "اعتماد نکن، حرف نزن و احساسی هم نداشته باش"؛ پس حتی دیگر نمی توانند در مورد مشکل پیش آمده با هم دیگر به گفت وگو بنشینند.
.٧ سایر اعضای خانواده مجبورند تا وظایف و مسئولیت های فرد معتاد از جمله نقش پدری یا مادری، تعهدات مالی و امور خانه داری را بر عهده گیرند. در این بین، در خانواده هایی که یکی از والدین معتاد است، معمولاً فرزند بزرگ خانواده این وظیفه ی مهم را بر دوش می کشد.
.۸ در روند این بیماری، روابط جنسی هم به طور کلی در خانواده درهم شکسته می شود به گونه ای که حتی والدین دیگر، قادر به گفت و گو با یک دیگر و حل مسائل خود نیستند.
.٩خانواده می کوشد تا از حضور در مهمانی ها و مراسم های مختلف اجتماعی بپرهیزد چرا که آنان از مشکل آفرینی توسط رفتارهای اشتباه فرد معتاد می ترسند.
.١۰به دنبال اعتیاد، تغییرات شگرفی در احساسات هر یک از افراد خانواده پدید می آید به گونه ای که کم کم از کسی که قبلاً بسیار دوستش می داشتند، متنفر می‌شوند و البته این موضوع در کودکان، با احساس گناه همراه خواهد بود.
.١١ اعضای خانواده می کوشند تا اعتیاد را تحت کنترل خود قرار دهند اما متأسفانه در این راه شکست می خورند و به همین دلیل از خودشان و دیگران خشم گین می گردند.
.١۲ اعتیاد مانند هر بیماری کشنده ی دیگر، همه ی جنبه های زندگی را نابود می کند بدین گونه که خشم، آسیب و شکست های متوالی در طی این مدت باعث از بین رفتن هرگونه امید، ایمان، وحدت و هم دلی می شود.
.١٣ معمولاً به دنبال اعتیاد، فرد آسیب دیده خود شروع به آسیب رساندن به دیگران می کند بنابراین افراد خانواده به همین دلیل او را مقصر و گناه کار می شمرند و تمایل زیادی به مجازات کردن وی پیدا می کنند.
.١۴ همسر، والدین و فرزندان شخص معتاد، معمولاً اگرچه برای خود متأسف اند دچار احساس غم و اندوه و مسئولیت کامل می شوند و به دنبال آن به طور نادرستی تبدیل به "مادر"، "فدایی" یا "مدیر خانواده" می گردند.
.١۵در مسیر اعتیاد، زمانی که اعضای خانواده با مقاومت به راه زندگی خود ادامه می دهند، معمولاً قبول ندارند که خودشان هم از این مشکل تأثیر گرفته اند و باید برای خود و بچه ها کمک بطلبند.
١۶. برای تقویت نقش خانواده در پیش گیری از اعتیاد به مواد مخدر و الکل باید گام های متعددی برداشت. در اولین قدم، می بایست محیط مناسبی را در خانه ایجاد کرد تا به هیچ وجه در آن الکل و مخدر مصرف نگردد. اگر پدر یا یکی از فرزندان معتاد باشد، همه اعضای خانواده باید جهت شناخت مشکل اقدام کنند، حتی اگر مسئله به شکل صحیح حل نگردد. اطرافیان شخص معتاد باید بدانند که در این بین چیزی غلط و نادرست می باشد و برای رفع آن باید به کارهای مثبتی روی آورند و در عین حال لازم است که دقیقاً تفاوت میان مصرف و سوء مصرف مشخص گردد. نوجوانان بیش تر از بزرگ سالان در مورد استفاده از الکل و مواد دروغ می‌گویند بنابراین باید به طور روشن و آشکار، در مورد انتظارات مان از عدم مصرف سیگار، الکل و یا ماده مخدر با آنان گفت و گو کنیم. اما نکته ی مهم و حساس این است که "رفتارمان بیش تر از گفتارمان" بر دیگری تأثیر می گذارد پس بهتر این که با کردار درست برای فرزندمان الگوی مناسبی باشیم.
-----------------------------------------------------------------------------------------------
آشنایی با اعتیاد
تعریف اعتیاد
اعتیاد پاسخ فیزیولوژیک بدن به مصرف مکرر مواد مخدر است. این وابستگی از یک طرف باعث تسکین و آرامش موقت و گاهی تحریک و نشاط گذرا برای فرد می شود و از طرف دیگر بعد از اتمام این اثرات سبب جستجوی شخص برای یافتن مجدد ماده و وابستگی مداوم به آن می گردد. در این حالت فرد، هم از لحاظ جسمانی و هم از لحاظ روانی به ماده مخدر وابستگی پیدا می کند به طوری که مجبور می شود به تدریج مقدار ماده مصرفی را افزایش دهد.
مواد اعتیادآور
سازمان بهداشت جهانی مواد اعتیادآور را از جهت تأثیر آن ها بر انسان به ۸ دسته کلی تقسیم می‌کند که عبارت‌اند از:
۱. توهم زاها
۲. کانابیس یا شیره گیاه شاهدانه
٣. مواد مخدر
۴. سستی زاها (مسکن‌ها، خواب آورها)
۵. آرام بخش‌ها
۶. چسب و مواد فرار (مواد استنشاقی)
٧. محرک‌ها
۸. الکل، توتون و قهوه
مراحل اعتیاد
١. آشنایی: در این مرحله، فرد از راه‌های مختلفی مثلاً از طریق دوستان خود با مواد مخدر و نحوه استعمال آن آشنا می شود.
۲. شک و تردید: در این هنگام، فرد در تلاش است تا با میل خود مبارزه کند.
٣. اعتیاد واقعی: در این مرحله فرد دچار اعتیاد می‌شود و برای رسیدن به حالت نئشگی، هر بار بر میزان مصرف خود می‌افزاید.
زیان‌های جانبی
اعتیاد به مواد مخدر افزون بر زیان‌هایی که به طور مستقیم برای مصرف کننده آن دارد، یکی از عوامل اصلی گسترش بیماری هایی چون ایدز و هپاتیت می باشد. هم چنین زیان‌های اجتماعی و اقتصادی درخوری را برای جامعه در بر دارد که از آن میان می‌توان به از بین بردن بخشی از نیرو و مغز فعال جامعه اشاره کرد. به تازگی، برخی با مدل‌سازی اعتیاد با به کارگیری دانش اقتصاد نشان داده‌اند که درآمد و مصرف امروز مواد مخدر به چه میزان بر تقاضای مواد مخدر در آینده تأثیر خواهد گذاشت.
آزمایش اعتیاد
هر چند که روش‌های متنوعی با ضریب اطمینان بسیار بالا برای آزمایش اعتیاد وجود دارد اما با این وجود، یکی از آزمایش‌های سنتی اعتیاد، آزمایش ادرار است که روش حتمی و دقیقی نبوده و فرد می‌تواند با استفاده از مصرف مواد شیمیایی ویژه‌ای نتیجه آزمایش را تغییر دهد.
-----------------------------------------------------------------------------------------------